ጥዑምዝጊ ተስፋይ
ተሰዊሩካ እንተ ሃልዩ፡ እንታይ ከም እትጽሕፍ ዝነግረካ ንሱ ጥራይ ስለ ዝዀነ፡ ነዚ ተኣምረኛ ጸሓፋይ ጥራይ ኣናዲ። ንሱ ክሳብ ናጻ እትብሎ፡ ኣብ ድጓና እዩ ዝነብር ዘሎ። ተመላለሶ፣ ተጸናጸኖ፣ ኣዒንትኻን ኣእምሮኻን ካብ ግዳም ከዊልካ ሃሰስ በሎ – ናብ ጥርዚ ዕምቈቱ ከጥሕለካ እዩ። ኣብኡ፡ ሕልሚ ዝመስሉ ትንግርትታት ክጸንሑኻ እዮም። ዕምቘት ሓሳባት ዝገልጹ ምስልታት። እዚ ተኣምረኛ ጸሓፋይ ሳሕቲ ጐፍ ክብለካ ከሎ፡ ጐራሕ ተጸናጻናይ – ንፉዕ ሓምባሳይ – ቅልጡፍ መንጣሊ – ሰናይ ሰራቒ ኩን። ካብ ምትሃትካ ኢኻ ክትሰርቕ – ካብ’ቲ ኣብ ውሽጥኻ ዘሎ ትንግርተኛ ጸሓፋይ።
እቶም ብናይ በይኖም ቅዲ/ድምጺ ዝተለለዩ ጸሓፍቲ ኩላቶም፡ ነቲ ሓቀኛ ድምጾም፡ ብሃውሪን ንእግረመገዶምን እዮም ረኺቦሞ። ግርህነታዊ ወይ ተፈጥሮኣዊ ኣጸሓሕፋ፡ በቲ ሓቀኛ ኣበሃህላኻን ኣረኣእያኻን ኣቢልካ፡ ድምጽኻ ምውጻእ ብምዃኑን ልክዕ ከም ናትካ ድምጺ ዘለዎ ስለ ዘየለን፡ ናይ በይንኻ እዩ። ፍጥረትካ ዝዓደለካ የማናይ ሸነኽ ሓንጎል (ትሕተ-ውኖኻ)፡ ብእጓማት ጥበብ ዘዕለቕለቐ እዩ። እናሻዕ ጥበባት ካብ ምእጓም ኣቋሪጹ ኣይፈልጥን። እንተ ኣበራቢርካዮ፡ ጽላለን ሕልምን ዝመስሉ ሓሳባት ከቕርበላካ እዩ። እዚ ሓንጎል እዚ፡ ቀባኣይ እዩ – ሪያሊዝም ዝጽየን ቀባኣይ። ስምዒታት ዝረኽቡ ሓሳባት ናይ ምፍሳስ ምሉእ ዓቕሚ ኣለዎ። ምስለ-ሓሳባት ይልእኸልካ እንተ ሃልዩ – ዕድለኛ ኢኻ። ምኽንያቱ፡ ነቲ ምሳኻ ዘሎ ክትረኽቦ ጀሚርካ ስለ ዘለኻ። ንሱ ዝበለካ ከም ዘለዎ ኣስፍሮ። ዋላ’ውን ዘይተኣሳሰሩ፡ ወረ ብጥራሹ ዘይራኸቡ ዝመስሉ ነገራት ኣብ ወረቐት ዝርኣዮም። እቲ ዝኸበረ መዓድን፡ ኣብ ፈለማ፡ ምስ ሓመዱ ከም ዝወጽእ ዘክር። ዝጸበቐ ምስሊ ኸኣ፡ ምስ ጽላለ እዩ ዝመጽእ። ነቲ ጥንግናግ ምስሊ-ሓሳብ ዘለሊ፡ ርዱእ ከም ዝኸውን ገይሩ ዘመዓራሪ፡ ዘጻሪ፡ ቅደም ተኸተል ዝሕሉ. . . ንፉዕ ተቘጻጻሪ ኣለካ። እቲ ቀማሪ – ጸጋማይ ሸነኽ ሓንጎልካ።
መለኮታዊ ሓይሊ ዝውንን የማናይ ሸነኽ ሓንጎል፡ ናይ ፈጣሪ ህያብ – ንኹላቶም ፍጡራቱ’ዩ። ፍጥረት ዝፈጠሮ ደኣ’ምበር፡ በቲ ድሕሪ ፍጥረት ዝተፈጥረ ትምህርትን ተመኵሮን ኣይተሰርሐን። እዚኣቶም፡ መመላእታ ደኣ’ምበር መበገሲ ኣይኰኑን። ወዲ ሰብ፡ ኣካል ናይ’ቲ ዓቢ ኣድማስ ፈጠራ ምዃኑ፡ ሓያሎ ተመራመርትን ጸሓፍትን፡ ብመጽናዕትን ግብርን በጺሖሞ እዮም። ብቐንዱ ኸኣ፡ ካብ’ቶም ኣብ ውሽጡ ዘለዉ ናይ ፈጠራ ዘርእታት ወይ ድቅታት ተፈልዩ ክነብር ዝኽእል ኣይኰነን። ኣብ ውሽጡ ሓዲጉዎም ናብ ግዳም እናቋመተ ሒዙዎም ዝመውት ውሑድ ከም ዘይኰነ ግን ዘክር። ምናልባት ሓደ ካብኣ’ቶም ከይትኸውን፡ ናብ ውሻጠኻ ገጽካ ግልጽ በል።
ዓበይቲን ሰብ ዝናን ጸሓፍቲ፡ እቶም ከም ከዋኽብቲ ሰማይ ካባኻ ኣመና ዝረሓቑ ኰይኖም ዝስምዑኻ ጥበበኛታት፡ በቲ ንዝተፈጠረ ዝፈጥር ጕዳመኛ ኣእምሮኦም እዮም በጺሖሞ። ኩሉ’ቲ ክትፈጥሮ እትደሊ፡ ኣብ’ቲ ዓቢ ኣድማስ ፈጠራ ኣሎ። ንሱ ድማ ኣብ ነብስኻ እዩ ዘሎ። ተደጒሉ ኣሎ – ነቲ ድጉል ኣውጺእካ ቃልቃል እናበለ ብርሃኑ ከም ዝረአ ናይ ምግባር ትዕድልቲ እውን ኣብ ኢድካ ኣሎ። ፈጠራዊን ተፈጥሮኣዊን ኣጸሓሕፋ፡ ካብ ርክብ ምስ ውሽጢ (ሓንጎል)፡ ድልየትን ጸዓትን ከም ዝነቅል ተመራመርቲ ናይ’ዚ ዓውዲ ይኣምኑ። ኣብ’ዚኣቶም ክትበጽሕ እንተ ዘይክኢልካ ግን፡ መስርሕ ጽሑፍ ከቐጽለካ ብዘይክእል ብድሆታት ተጋሪዱ ክጸንሓካ እዩ። ኣብ ጽሑፍ ጥራይ ዘይኰነ፡ ኣብ ስነ-ጥበብ፡ ምምስራት ስድራ-ቤት፡ ኣብ ንግዲ፡ ኣብ ምርምር ጠፈር፡ ሕክምናዊ ምርምር. . . ኮታ ኣብ ኩሉ መዳያት ምህዞ፡ ነዞም ሰልስተ ነገራት ኣበራብሮም።
ናይ ዓበይቲን ጥበበኛታትን ሰባት ጽሑፋ ምንባብ፡ ኣረኣእያኻ ንኽሰፍሕ፡ ኣእምሮኻ ሓሳባት ንኸፍልቕን ብዙሕ ኩርናዕ ከርእየካን ከም ዝዀነ ሕቶ ዘድልዮ ኣይኰነን። ናይ’ቶም እተድንቖም ጸሓፍቲ ቅድታት ኣጸሓሕፋ ምፍታን እውን፡ ናብ’ቲ ናይ ገዛእ-ርእስኻ ቅዲ፡ መንገዲ ክዀነካ ከም ዝኽእል ምኵራት ይገልጹ። ግን፡ ጉዕዞኻ ከም ፈሳሲ ኣይኹን። ተሰሪሑ ወይ ዓሚቝ ብዝጸንሓካ መንገዲ ጥራይ ኣይትውረድ። ናብ ውሽጥኻ ናይ ዘእትዉ መሳዅቲ መዓጹ ክኽፈቱ ከለዉ፡ ተጸናቲኻ ህሩግ በል። ኣብ’ቲ ብግሩምነትን ተምሳጥን ዝተመልአ ዒላ፡ ንሕግታት ምስለ-ሓሳብ እምበር፡ ንሕግታት ኣጸሓሕፋን ቃላትን ረስዓዮም።
ክትዛረብ፡ መልእኽቲ ክትነግር፡ ክትረዳዳእ፡ ካብ ተመኩሮኻ ተበጊስካ ገለ ዛንታ ክትነግር፡ መባእታዊ ዝዀኑ ምሉኣት ሓሳባት ክትጽሕፍ፡ መዘክራት ክትምዝግብ. . . ትኽእል እንተ ዄይንካ፡ ናይ ምጽሓፍ ሽግር የብልካን። ካብ ጕልባብ ግዳም ክትወጽእ እንተ ኽኢልካ ከኣ፡ ተፈጠሮኣዊ ኣጸሓሕፋ ምሳኻ ኣሎ።
ኣብ ተፈጥሮኣዊ ኣጸሓሕፋ፡ ኣፍልጦ ናይ ስሩዕ ስዋስው ቅድመ ኩነት ኣይኰነን። ብስዋስው ውርጹጽ ምዃን ማለት፡ ንፉዕ ጸሓፊ ምዃን ማለት ከም ዘይኰነ፡ ንውሽጥኻ ምስ ረኸብካዮ ክገሃደልካ እዩ። ኣብ ብርዕን ወረቐትን፡ እቲ ንስኻ እትሓስቦ ወይ ብግርህነታዊ ኣዘንትዋ ክትብሎ እትኽእል እምበር፡ ንጽሑፍ ተባሂሉ ዝተሰርሐ ወይ ዝተሓዝኣ ቃላት ከም ዘየለ ኣስተውዕል። ኣብ ወረቐት እተስፍሮ እቲ ኣብ ኣእምሮኻ ዘሎ ጥራይ እዩ።
ንእሽቶይ ከለኻ፡ ብነገራትን ፍጻመታትን ትግረምዶ ነይርካ? ኩሉ ነገር ሓድሽ፡ ኩሉ ነገር ከኣ ትርጉም ዘለዎ ኰይኑ ምስ ተሰመዓካ፡ ብስእለ-ኣምሮኻ ትገልጾ ነይርካ። ነቲ ናይ ንእስነትካ ትዕድልቲ ተመሊስካ ግልጽ እንተ ኢልካዮ፡ ወይ እውን እንሓንሳብ ከይደቀስካ ምሕላም እንተ ክኢልካዮ፡ ተፈጥሮኣዊ ኣጸሓሕፋ ኣብኡ ከተለልዩ ኢኻ። ሓሳባትካ ብቐሊሉ ክትገልጽ፡ ናይ በይንኻ ፍሉይ ናይ ኣገላልጻ ቅዲ ከተግህድ፡ ናብ ነብስኻ ተመሊስካ ጐርጕር።
ጸሓፍቲ፡ ክፍጠሩ ከለዉ “born writer” ኰይኖም ከም ዝተፈጥሩ ካብ ዝኣምኑ ሰባትዶ ትኸውን? እወ. . . ኣብ ጥንቲ፡ እቶም ጸሓፍቲ ዝበሃሉ፡ ኣብ ናይ በይኖም ዓለም፡ ምስ መናፍስቲ ከም ዝራኸቡን ኣብ መንፈሶም ተወሃሂዶም ከም ዝጽሕፉን ዳርጋ ቅቡል ኰይኑ ዝነበረ ጽውጽዋይ፡ ናይ ሃውሪ እምነት ከም ዝዀነ ብሳይንሳዊ መጽናዕቲ ተረጋጊጹ እዩ። ኩሉ ሰብ፡ ተፈጥሮኣዊ ኣጸሓሕፋ ምስኡ ከም ዝተወልደ ዘየማትእ መደምደምታ ፈላጣት ካብ ዝኸውን ውሑድ ግዜ ኣይሓለፈን። ብርቂ ብዝዀኑ ጸሓፍቲ ንድነቕ ኢና፣ ከመይ ኢሎም ጸሓፍቲ ክዀኑ ከም ዝኸኣሉ እውን የሕስበና ይኸውን። እቲ ከሕስበና ዝነበሮ ግን ካልእ እዩ። ‘ስለምንታይ ኩላትና ብርቂ ጸሓፍቲ ክንከውን ዘይከኣልና?”። ምኽንያቱ፡ እቲ ትዕድልቲ ምስ ኩላትና ስለ ዘሎ።
“ወትሩ ብፍጹም ፍሉይ ሰብ ምዃንካ ዘክር፣ ልክዕ ከም ኩሉ ሰብ” – ጥቕሲ ማርጋረት መድ፡ ነብሲ-ወከፍ ሰብ፡ ናይ ገዛእ-ርእሱ ፍሉይ ዝዀነ ክእለት ከም ዘለዎ እዩ ዝነግር። እምበኣር፡ እቶም “born writer” ዝተባህለሎም፡ ነቲ ተናፋቒ ናይ ንእስነት ትንግርቲን ግርህነታዊ ኣበሃህላን ከየህሰሱዎ ዝዓበዩ፡ ወይ ድማ እንደገና ከስርርዎ ዝኸኣሉ እዮም።
ሕልኽልኽ ንዝበለ ምስለ-ሓሳብ፡ ብግርምቢጥ ኣበሃህላ ከተንብሮ እናማእመኣካ፡ “ጽሉል’ኳ ይብሉኒ” ኢልካ ትፈልጥዶ? – ወይ ድማ፡ ከም’ቲ “ሓባልስ መጠመቲኣ ትኻሓል” ዝብል ምስላ፡ ዕርቃንካ ኣውጺኡ መፍቶ ዳእላ ኣንበበቲ ዝገብረካ ኰይኑ ተሰሚዑካ ይፈልጥዶ? – ክሳብ ሎሚ፡ ኣብ’ቲ ባዕልኻ ዝሰራሕካዮ “ናይ ራዕዲ ዞና” ተቐቢርካ ከይትህሉ!!! ኣንታ ጸሓፋይ ብናይ ምዃን ባህጊ ትርበጽ ዘለኻ! — ውጻእ. . ውጻእ. . ውጻእ. .! ካብ ግዳም ወጺእካ፡ ኣብ ውሽጥኻ ተደበ – ካብ ዓለም ቃላት ሃዲምካ ናብ ዓለም ምስሊ ኢድካ ሃብ!
